"Giản dị mới uyên thâm", chính là câu mà Đức Phật dạy ông Bàhiya:
Trong thấy (của mắt) chỉ là thấy.
Trong nghe (của tai) chỉ là nghe.
Trong xúc (của mũi, lưỡi, thân) chỉ là xúc
Trong biết (của ý) chỉ là biết... không có cái ta Bāhiya nào ở đó.
Vừa nghe xong lập tức Bāhiya thấy ra cái “ta” chỉ là ảo tưởng, trong thấy biết của căn môn đối với trần cảnh chỉ có tánh biết đang biết pháp vận hành mà thôi, và ngay đó Bāhiya đã hoàn toàn giác ngộ giải thoát.
Trong Thiền Tông,Tâm của mình cứ khởi lên này nọ gọi là "đầu thượng trước đầu" (trên đầu đội thêm đầu) "tuyết thượng gia sương" tức là thêm thắt vào phân biệt này nọ, tạo thêm phức tạp...Giản dị chính là trả pháp lại cho pháp như nó đang là, chỉ thấy pháp là pháp thôi, không thêm bớt. Khi giản dị mới trọn vẹn tỉnh thức, mới thấy pháp như nó là. Đó là "giản dị mới uyên thâm" vì thấy pháp đang là... chính là Tuệ uyên thâm - thấy pháp như thị, như thực.
Những phương pháp tu tập chỉ là "đầu thượng trước đầu " thêm thắt vào cái Đang Là...Thiền là trả pháp về với thực tánh của pháp, trả tâm về với tánh biết của tâm. Đó là tâm giản dị, pháp giản dị ... Nếu Tâm khởi lên một ý niệm thì liền trùng trùng duyên khởi vô số ý niệm khác. Nên Ngài Assaji đã chỉ ra cho đạo sĩ Sariputta thấy rằng:
“Các pháp sinh do nhân
Như Lai chỉ nhân ấy
Nhân diệt các pháp diệt.
Đó lời Sa Môn dạy”
Tâm khởi... trùng trùng duyên khởi"
Tâm Diệt... tất cả các Pháp Diệt...
Các pháp Sinh chính là "thế giới Tập Khởi" hay Tập Đế, các pháp Diệt chính là "thế giới Đoạn Diệt hay Diệt Đế" cụ thể là Diệt cái "ta" thêm thắt vào thực tại. Lúc đó mới chính làThấy Pháp - trả pháp lại cho pháp như nó là. Chẳng có "ai" thấy pháp, chỉ tánh biết tự thấy pháp mà pháp thì vận hành tự nhiên theo nguyên lý của nó. Do đó không cần thêm bớt chính là "giản dị mới uyên thâm"
Thường người ta tu hành thiếu mất sự giản dị để trả pháp trở về bản chất thật của nó, kể cả tính chất vô thường, khổ, vô ngã của các pháp hữu vi. Không phải tu là cố thấy pháp qua khái niệm vô thường, khổ, vô ngã, mà tu chính là trả pháp về cho tính chất vô thường khổ vô ngã của nó. Khi mình cố thấy qua khái niệm vô thường, khổ, vô ngã, là đã mất đi tính giản dị của pháp. Vì vậy, thấy càng giản dị càng sâu xa.
Trí tuệ không có nghĩa là thấy pháp như thế nào mà trí tuệ là trả pháp lại cho pháp. Trí tuệ là không để bản ngã xen vào với ý kiến này ý kiến kia, giải quyết kiểu này kiểu nọ đối với pháp mà hoàn toàn trả pháp lại cho pháp, để nó tự vận hành. Thực ra khi trả pháp lại cho pháp để nó tự vận hành thì mình mới thực sự học được nguyên lý vận hành của Pháp. Học được sự vận hành của Pháp mới là Minh. Chỉ có Minh mới chấm dứt được toàn bộ tiến trình của bản ngã, luân hồi sinh tử.
2. Không Tánh có phải phật tánh, tánh không, tánh biết?
Tánh Không bao trùm hết tất cả nhưng có hai phương diện:
- Tánh Không của pháp: từ khoáng vật như cục đá đến thực vật như cái cây đến sinh vật như loài thú, loài người... mọi thứ đều là tánh không khi không bị khái niệm xen vào.
- Tánh Không của tâm khi tâm bất sinh, đó là tánh biết, là tánh giác hay đôi lúc được gọi là Phật tánh, lúc đó các tướng biết như nhãn thức, nhĩ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức... cũng đều không. Cái không này mới chính là cái "Không" thật sự giác ngộ giải thoát.
Các Pháp như nó là Thiền Tông gọi là "đương xứ tức không", đó là tánh không của pháp. Còn Tánh Không của tánh biết không mới không bị khái niệm tưởng là, cho là của bản ngã che lấp... Đó là Tánh không của cái Thấy Biết mà Bankei gọi là Tâm Bất Sinh. Trong tâm không còn sinh khởi ý niệm, quan niệm, khái niệm nào nữa. Tâm không đó mới là cái không tối hậu... Nói chung tánh không này đối với vật lý đối với hiện tượng tâm lý hoặc là đối với tâm hoàn toàn rỗng lặng trong sáng tức tâm không còn khái niệm thì bản chất không vẫn giống nhau. Cho nên, người ta gọi chung cái không của vật lý, của sinh lý, của tâm lý và cái không của tánh biết là giống nhau. Tóm lại về bản chất thì Tánh Không là giống nhau nhưng khi phân tích ra thì có tới 5 cái Không khác nhau.
1. Không do vô thường
2. Không do sanh diệt
3. Không do giả hợp, duyên khởi
(3 cái không này thuộc về vật lý)
4. Không của Pháp như nó đang là ...đương xứ tức không.
5. Không của tâm rỗng lặng trong sáng hoàn toàn (không của sự giác ngộ giải thoát)
Trích: Trà Đạo Bửu Long Thầy Viên Minh giảng
Theo: http://coinguonhanhphuc.blogspot.com.au/
